İmamların sayı 12-dir?
Allah hər bir dövrdə insanların hidayəti üçün imam təyin etmiş və onlara bəhanə yeri buraxmamışdır. Əvvəlki ümmətlərdə də peyğəmbərlər özlərindən sonrakı vəsini insanlara tanıtmışdır. Həzrəti Rəsulullah (sallallahu aleyhi və alih) isə sonuncu peyğəmbərdir, buna görə də Onun əvvəlki peyğəmbərlərin yolunu getməməsi və insanları Qiyamətə qədər özbaşına buraxması mümkün deyil. İslam ümmətinə başçılıq edəcək bir imamın, xəlifənin vacibliyi məsələsində məzhəblər arasında ixtilaf yoxdur. Hamı qəbul edir ki, dinin qorunması və yayılması üçün bir imama ehtiyac var. Fərq ondadır ki, şiələrə görə bu imamı yalnız və yalnız Allah seçir. Əhli-xilafa görə isə bunun üçün konkret bir kriteriya yoxdur. Ya bir qrup adam seçir, ya kimsə birbaşa özündən sonra təyin edir, ya da şura təşkil edilib seçilir. Bu yazının mövzusundan uzaq olduğu üçün təfərrüatına varmırıq. İndi isə bir şübhəni ələ alaraq cavablandıraq: İmamların sayı 12-dirmi?Hansı dəlillərə əsasən? Bundan az və ya çox ola bilərmi?
Əvvəla, Allah əvvəlki ümmətlər üçün də 12 başçı məsələsini Qurani Kərimdə qeyd etmişdir.
Allah İsrail oğulları ilə əhd bağlamışdı. Biz onlardan on iki başçı təyin etdik.
Maidə surəsi, 12-ci ayə
İncilə əsasən də İsa əleyhissalamın həvarilərinin sayı 12-dir.
İslami mənbələrə əsasən də Rəsulullahdan (s.a.a) sonra 12 xəlifə gələcək:
Cabir b. Səmura belə rəvayət etdi: Mən Rəsulallahın (s.a.a): “İslam on iki xəlifəyə qədər əziz olmaqla davam edəcəkdir!” dediyini eşitdim. Sonra da bir söz dedi ki, onu başa düşmədim və atamdan: “Nə dedi?” deyə soruşdum. “Hamısı Qureyşdəndir (buyurdu)” dedi.
Müslim, “əs-Səhih”, Əmirlik kitabı, hədis 1821
Buxari, “əs-Səhih”, Hökmlər kitabı, Vərasət babı, hədis 6711
Məsruq dedi: Abdullah b. Məsudun yanında oturmuşduq və o bizə Quran oxuyurdu. Bir nəfər ona belə dedi: “Ey Əbu Əbdürrəhman! Rəsulullahdan soruşmusunuz ki, özündən sonra ümmətindən neçə nəfər xəlifə gələcək?” Abdullah b.Məsud dedi: “Mən İraqa gələndən bəri bu sualı mənə sadəcə sən verdin. Bəli, Rəsulullahdan soruşduq, buyurdu ki: “On iki nəfər, İsrail Oğullarının nəqibləri kimi.”
Əhməd b. Hənbəl, “Müsnəd”,6/321, hədis 3781
(Əhli-xilaf hələ də bu 12 imamın kim olması barədə vahid bir fikrə gələ bilməyib)
İbni Abbas dedi: “Ey Allah Rəsulu, səndən sonrakı imamlar neçə nəfərdir?”
Buyurdu: “İsanın həvariləri, Musanın əsbatı və Bəni-İsrailin nəqiblərinin sayı qədərdir”.
Dedim: “Ey Allah Rəsulu, onlar neçə nəfərdir?”
Buyurdu: “On iki nəfərdir. Məndən sonra imamlar da on iki nəfərdir. Onların birincisi Əli ibn Əbu Talib, ondan sonra iki sibtim (nəvəm) Həsən və Hüseyndir. Hüseyn getdikdə övladı Əlidir. O getdikdə, onun övladı Məhəmməddir. Məhəmməd dünyasını dəyişdikdə oğlu Cəfərdir. Cəfər dünyasını dəyişdikdə övladı Musadır. Musa getdikdə övladı Əlidir. Əli dünyasını dəyişdikdə oğlu Məhəmməddir. Məhəmməd dünyasını dəyişdikdə oğlu Əli, Əli dünyasını dəyişdikdə övladı Həsəndir. Həsən getdikdə isə (imam) oğlu Höccətdir”.
"Kifayətul-asar", Şeyx Xəzzaz Qumi, 1-ci bab, 3-cü hədis.
Peyğəmbər (sallallahu əleyhi və alih) buyurdu: “Ey Cündəb, məndən sonrakı vəsilər Bəni-İsrail nəqiblərinin sayı qədərdir”.
O dedi: “Ey Allahın Rəsulu, Tövratda gördüyümüzə əsasən, onların sayı on iki nəfər olub”.
Peyğəmbər (sallallahu əleyhi və alih) buyurdu: “Bəli, elədir. Məndən sonrakı imamlar da on iki nəfərdir".
"Kifayətul-asar", Şeyx Xəzzaz Qumi, Cabir ibni Abdullah Ənsaridən nəql olunanlar babı , 2-ci hədis
Rəsulullah (s.a.a) buyurdu: Məndən sonrakı imamlar Bəni-
İsrail nəqiblərinin və İsanın həvarilərinin sayı qədər olar. Onlar canımdan-qanımdan olan itrətimdir”
"Kifayətul-asar", Şeyx Xəzzaz Qumi, Ənəs ibni Malikdən nəql olunanlar babı , 4-cü hədis
Zuhri dedi : “Ey Allah Rəsulunun oğlu, bəs peyğəmbəriniz özündən sonra neçə vəsinin olacağını sizə əhd edib?”
İmam Səccad əleyhissalam buyurdu: “Biz səhifə və lövhdə imamları, ata və analarının adları ilə on iki adın yazıldığını görmüşük”. Sonra buyurdu: “Oğlum Məhəmmədin sülbündən yeddi vəsi çıxacaq və Mehdi onlardandır”.
"Kifayətul-asar", Şeyx Xəzzaz Qumi, İmam Səccaddan (ə) nəql olunanlar babı , 7-ci hədis
Salman (ra) Qədir-Xum günü sual verdi:
Əlinin (ə) vilayəti sənin vilayətin kimidir?
Rəsulullah (s.a.a) buyurdu: Bəli, onun vilayəti mənim vilayətim kimidir. Mən kimin üçün özündən övlayamsa, Əli (ə) də onun üçün bu cürdür və Allah bu ayəni nazil etdi: Bu gün dinimi sizin üçün kamil etdim və nemətimi sizin üçün tamamladım və sizin üçün din olaraq İslama razı oldum. (Maidə, 3)
Salman (ra) soruşdu: Ya Rəsulullah (s.a.a), bu ayə təkcə Əliyə (ə) məxsusdur? Rəsulullah (s.a.a) buyurdu: Onun və Qiyamətə qədər olan vəsilərim barədədir. Sonra buyurdu: Ey Salman, sən və hər kəs ki, burada iştirak edir şahid olun və burada olmayanlara da çatdırsın. Salman dedi: Ey Rəsulullah (s.a.a), dediyin vəsilər haqqında bizlərə açıqla. Sonra Rəsulullah (s.a.a) buyurdu: Əli mənim ümmətim içində qardaşım, vəzirim və vəsim və varisim və xəlifəmdir, məndən sonra bütün möminlərin vəlisidir. Və onun nəslindən olan 11 imam, onların əvvəlincisi oğlum Həsən, sonra Hüseyn, sonra Hüseynin övladlarından olan 9 nəfər ki, biri digərindən sonradır.
Kitab Süleym ibni Qeys, cild 2, səh. 758.
İmam Sadiq əleyhissalam buyurdu: Peyğəmbərdən (s.a.a) sonra imamların sayı 12-dir,hər kəs onların sayına kimisə əlavə etsə və ya azaltsa, Allahın dinindən xaric olub.
"Əl-İxtisas", Şeyx Mufid, səh. 233
İmam Sadiq (ə) İmam Sahibəz-Zamanın (ə.f) Qeyb dövrü barədə uzun bir hədisdə buyurur:
"...İsanın (ələyhis-səlam) qeybinə gəlincə, yəhudi və xaçpərəstlər yekdil fikrə gəldilər ki, onu qətlə yetirsinlər. Amma Allah-taala bu sözü ilə onları təkzib etmişdir: “Onu nə öldürdülər, nə də çarmıxa çəkdilər. Onlara ancaq bənzəri göstərildi” (Nisa 157). Qaimin qeybi də bu cürdür, çünki bu ümmət (qeyb dövrünün) müddətinin uzun olduğuna görə onu inkar edəcək. Belə ki, biri sərsəmləyərək “o doğulmayıbdır” – deyəcəkdir. (Başqa birisi “Doğulsa da ölmüşdür”, – deyəcəkdir. Başqa birisi isə belə bir küfrə bənzər söz söyləyər ki, “imamlarımızdan olan on birincisi sonsuz olmuşdur”); başqa biri “(imamların sayı) on üç və ya daha artığına çatmışdır” – deyər (deyərək dindən çıxmış olar), başqa birisi isə Allaha itaətsizlik göstərməyə qalxaraq deyər ki, Qaimin ruhu başqa bir adamın bədənində danışır..."
Kəmaluddin və təmamun-nemə, Şeyx Səduq, bab 33, hədis 51, səh.352-357, Biharul-Ənvar, Əllamə Məclisi, cild 52, səh.219
İmam Sadiq əleyhissalam:
"Bizdən on iki mehdi var, altısı keçdi və altısı qaldı. Allah altıncıda istədiyini edəcək."
Uyunul - Əxbar ər-Rza, Şeyx Səduq, cild 2, səh. 69
Əmirəlmuminin Əli əleyhissalam: "Həqiqətən mən və mənim övladlarımdan olan vəsilərim hamımız mehdilər və mühəddəslərik." Dedim: "Ey Əmirəl-möminin, onlar kimlərdir?" O dedi: "Həsən və Hüseyn (ə), sonra oğlum Əli ibn Hüseyn (ə)." Deyir: "O zaman Əli südəmər körpə idi." "Sonra ondan sonra səkkiz nəfər bir-birinin ardınca."
Bəsair əd-Dərəcat, Şeyx Səffar, 8-ci hissə, 1-ci bab, hədis 16
Gördüyümüz kimi, hədislərdə 12 imam, 12 xəlifə, 12 vəsi, 12 məhdi kəlmələri gəlsə də, mənaları birdir. Rəsulullahdan (s.a.a) sonra Qiyamətə qədər imamların sayında dəyişiklik yoxdur və bu şiəliyə zamanla əlavə olunmuş bir əqidə deyil, elə ilk günlərdən mövcuddur.